Wśród rodziców alergików, nie tylko w MAGicznej Grupie Wsparcia pojawiają się pytania, jakie dania świąteczne można podać najmłodszym w czasie Świąt.
Nasze tradycyjne polskie potrawy obfitują między innymi w leśne grzyby, dania smażone oraz w posiłki z dużą ilością przypraw, orzechów, maku, soli i cukru.
Istnieją jednak sposoby, aby także roczniak mógł spróbować świątecznych dań razem z całą rodziną, nawet jeżeli dziecko jest na diecie bez mleka, jajek, pszenicy czy innych najczęściej uczulających produktów.
Zapraszam na długi wpis 🙂
Życzę wspaniałych, zdrowych i rodzinnych Świąt!
Czego warto unikać podczas świąt?
Na początek trzeba pamiętać by nie wprowadzać żadnych nowych posiłków do diety małego alergika w czasie Świąt. Lepiej poczekać na spokojniejszy okres, a teraz cieszyć się ustabilizowaną sytuacją zdrowotną i tym, co sprawdzone.
Dodatkowe porady umieściłam we wpisie Przygotuj się na MAGiczne Święta z alergikiem.
Grzyby
Grzyby leśne można podawać dzieciom dopiero od 12. roku życia. Ta zasada obowiązuje od lat głównie dlatego, by uniknąć zatrucia grzybami, które zbierane przez różne osoby mogą być mylone z grzybami trującymi.
Możemy jednak zamienić leśne grzyby na hodowlane np. pieczarki, boczniaki lub mniej znane grzyby shitake.
Utarło się przekonanie, że grzyby nie mają żadnych wartości odżywczych, a są jedynie ciężkostrawne.
Ta ciężkostrawność wynika głównie z zawartości w nich błonnika oraz z ewentualnego procesu przygotowania potrawy z grzybami. Warto unikać tych smażonych w głębokim tłuszczu, przygotowanych w occie i w innych ostro przyprawionych zalewach.
Grzyby zawierają między innymi potas, magnez, miedź, cynk i witaminę D.
Grzyby hodowlane mogą pojawiać się w diecie dzieci nawet przed ukończeniem 1. roku ich życia np. w postaci dodatku do zupy, sosu czy pulpecików.
Kiszona kapusta i zakwas z buraków
Barszczyk na domowym zakwasie czy pierogi z kiszoną kapustą, takie dania możemy podawać maluchom, oczywiście bez dodatku soli, octu czy substancji słodzących.
Przyjęło się, że kiszona kapusta jest ciężkostrawna i wiele osób jej unika z uwagi na wzdęcia i bóle brzucha. Trzeba jednak wiedzieć, że kiszone warzywa mają działanie wspomagające odporność organizmu, są bogate w witaminy i minerały. Bakterie kwasu mlekowego w nich zawarte pomagają w pracy jelit, a błonnik działa jak naturalna miotła i oczyszcza jelita z niestrawionych resztek.
Proces kiszenia obniża indeks glikemiczny, a tym samym zawartość cukru i dlatego kiszonki są też wskazane dla osób z cukrzycą.
Problemem w przypadku kiszonek może się jednak okazać sól, którą się stosuje w procesie kiszenia. Dlatego podając kiszonki dzieciom, trzeba jak we wszystkim, zachować umiar.
Maluchom nie podajemy dań z solą więc jak dla mnie odpowiedź prosta. Dzieciom od 1 roku życia możemy kiszonki podać raz w tygodniu, lekko je wcześniej wypłukać.
Jak domowym sposobem ukisić kapustę dowiesz się z książki Mama Alergika Gotuje z dziećmi. Dania na jesień i zimę.
A co z zakwasem z buraków?
Przepis na zakwas z buraków znajdziesz zarówno na blogu, jak i w książce Mama Alergika Gotuje. Na Wyjątkowe Okazje.
Zakwas z buraków zawiera zestaw witamin (w tym C i z grupy B) oraz minerałów (w tym potas, cynk, magnez), a także dobrze przyswajalne żelazo i kwas foliowy.
Ma działanie probiotyczne, wzmacnia odporność organizmu, sprawdza się przy osłabieniu organizmu, przeziębieniach i antybiotykoterapii.
Powinny go pić zwłaszcza osoby z anemią, bo ma działanie krwiotwórcze, osoby z osłabioną odpornością, i przy niestrawności.
Ponieważ zakwas z buraków zawiera sól, małym dzieciom po 1 roku życia taki zakwas należy podawać raczej rozcieńczony i z umiarem. Soli unikamy w diecie dziecka nawet do 2 roku życia.
Nie można go mylić ze świeżym sokiem z buraków, którego się małym dzieciom nie podaje gdyż może rozregulować przewód pokarmowy. Nie mniej jednak dietetycy traktują go w tej pozycji co sok, więc zalecany jest po 12 miesiącu życia.
Można zacząć podawać zakwas od pół łyżeczki do łyżeczki dziennie.
Najlepiej jak taki zakwas dodaje się dzieciom do posiłków czyli np. do zupy na talerzu (nie gotujemy zakwasu, gdyż straci właściwości).
Gdy dziecko oswoi się z kwaśnym zakwasem będzie można podawać go bezpośrednio do picia, oczywiście w umiarkowanej ilości, także z uwagi na zawartość soli.
Zwiększyć ilość wypijanego zakwasu u dziecka można po drugim roku życia.
Kiszonki zawierają histaminę, nie powinny ich jadać osoby z nietolerancją histaminy.
Dzieci alergiczne przyjmujące leki przeciwhistaminowe także powinny unikać produktów z wysoką zawartością histaminy i takich, które podnoszą jej poziom w organizmie.
Ponieważ kiszonki są zdrowe, alergikom bez zaostrzeń objawów alergicznych zaleca się spożywanie ich w niedużej ilości raz na 4 dni.
Nietolerancja histaminy to odrębny temat i postaram się go poruszyć w Poniedziałkowej Akademii MAG.
Żeby otrzymywać listy edukacyjne od MAG należy być zapisanym na Newsletter MAG i otwierać korespondencję, która przychodzi na podany adres email.
Nadmiar słodkości
Cukier w diecie dzieci do 1. roku życia nie jest zalecany w ogóle. Najlepiej by zarówno cukier, jak i jego zamienniki w postaci syropów, miodu, ksylitolu czy słodkich suszonych owoców wprowadzać do diety jak najpóźniej i z umiarem.
O szkodliwości cukru pisałam choćby w książce Mama Alergika Gotuje. Tradycyjnie.
Świąteczne przysmaki dla większych dzieci możemy przygotować na bazie naturalnej melasy karobowej, syropu klonowego, z dodatkiem suszonych owoców, dozwolonego miodu czy z ksylitolem dla małych cukrzyków.
Miodu nie podajemy małym dzieciom do 1. roku życia. Miód zawiera niewielkie ilości bakterii, które wytwarzają toksyczną substancję jaką jest jad kiełbasiany. Ta trująca toksyna wywołuje chorobę zagrażającą życiu dziecka, zwaną botulizmem niemowlęcym.
Na miód powinny uważać także uczelni na pyłki roślin (drzew, zbóż, traw).
Miód nie jest wskazany również u osób z alergią na jad owadów błonkoskrzydłych.
Przyprawy
Maluchom nie podajemy ostrych przypraw, takich jak pieprz czy ostra papryka, ale także cynamonu.
Oprócz wielu pozytywnych właściwości zdrowotnych, cynamon jest również źródłem kumaryny, która w nadmiernych ilościach może negatywnie wpływać na organizm. Dzieci, ze względu na dużo mniejszą masę ciała niż dorośli, są bardziej narażone na przekroczenie dozwolonej dawki. Dlatego jeśli już stosujemy cynamon w wypiekach dla dzieci należy wybierać cynamon cejloński o niższej zawartości kumaryny.
Wiele przypraw może wywołać niepożądane reakcje zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
Alergia na przyprawy stanowi 2-4% wszystkich alergii pokarmowych. Występuje głównie jako reakcja krzyżowa, u osób z alergią na pyłki bylicy i brzozy lub/i seler.
Oprócz alergenów, przyprawy zawierają także liczne farmakologicznie aktywne i/lub toksyczne składniki odpowiedzialne za podrażnienie i zapalenie, prowadząc do reakcji IgE niezależnej lub nietolerancji pokarmowej, która może być mylona z alergią pokarmową.
Ryzyko reakcji jest wysokie w przypadku przypraw takich jak:
anyż, curry, czosnek, kolendra, oregano, papryka ostra, pieprz zielony, pieprz kajeński, koper włoski.
Mniejsze ryzyko występuje w przypadku takich przypraw jak:
kminek, papryka słodka, pieprz czarny, gorczyca, zioła prowansalskie
Najmniej uczulają:
cząber, chrzan, estragon, goździki, gałka muszkatołowa, bazylia, wanilia, liść laurowy, majeranek, tymianek, pieprz biały
Ryby
Kolejne ważne świątecznie potrawy to oczywiście wszelkie dania z rybami. Ryby niestety często uczulają, stąd warto zachować szczególną czujność, zwłaszcza podając je po raz pierwszy.
Alergia na ryby najczęściej związana jest z reakcją IgE-zależną przeciw białku β – parwalbumina, które jest głównym alergenem ryb i odpowiada za reakcje u ponad 95% osób uczulonych na ryby.
Główny alergen ryb jest niestety termostabilny co oznacza, że jest odporny na obróbkę termiczną (nie traci swoich właściwości alergizujących po ugotowaniu czy usmażeniu).
Alergia na β-parwalbuminę u prawie 60% osób oznacza alergię na wiele gatunków ryb. Pozostałe ok. 40% osób toleruje tylko jeden lub dwa gatunki ryb.
Problem reakcji krzyżowych wynika z obecności głównego białka ryb w różnych ich gatunkach. Ponieważ uczulające białka mają różną aktywność alergenową, występują w różnych ilościach w zależności od gatunków ryb. Wynika z tego, że jedne ryby uczulają bardziej, inne mniej.
Najmniej głównego białka ryb zawierają:
- tuńczyk (0,05 mg)
- makrela (0,3-0,7 mg)
- pstrąg, dorsz, łosoś ( 1-2,5 mg)
- karp, śledź, kulbak czerwony (ponad 2,5 mg)
Klasyczny smażony karp czy śledzie mogą być dla dzieci za ciężkie – warto zaproponować im zdrowszą alternatywę; rybę pieczoną w piekarniku czy duszoną na parze.
O alergii na ryby pisałam także na blogu we wpisie na przepis na Doradę pieczoną w piekarniku. Temat poszerzę podczas Poniedziałkowej Akademii MAG, na którą już dziś Cię zapraszam.
To jakie MAGiczne potrawy możemy przygotować dla dzieci w Święta?
Barszcz czerwony z dodatkiem zakwasu z buraków (cukrzykom dodać warto łyżkę jogurtu) – przepis w książce MAG Na Wyjątkowe Okazje
Pierogi gryczane z farszem z soczewicy
Rybę duszoną w piekarniku np. pieczony łosoś czy dorsz pieczony
Kompot z suszonych owoców – przepis w książce MAG Na Wyjątkowe Okazje
Postny wegański bigos bez grzybów leśnych
Dla najmłodszych dzieci przed ukończeniem 1. roku życia wszystkie MAGiczne dania możemy przygotować bez dodatku soli.
Na koniec kilka przykładów świątecznych słodkości.
Przy bezglutenowej diecie sprawdzą się pierniczki kukurydziano-ryżowe i gryczano-jaglane w dwóch odsłonach – odpowiednie także dla tych rodzin, w których niewskazane są kukurydza i ryż.
Polecam Speculaas – pierniczki na wzór szwedzki lub ciasteczka z fasoli.
Przepisy te nie zawierają zwykłego cukru! Można więc przyrządzić z nich pyszny świąteczny deser nawet dla dzieci przed 1. rokiem życia.
Rozdział z przepisami na Wigilię i Boże Narodzenie umieściłam w mojej drugiej książce Mama Alergika Gotuje. Na Wyjątkowe Okazje
Znajdziesz tam następujące dania świąteczne i wiele różnych wypieków:
- Uszka wigilijne (babci Broni)
- Barszcz wigilijny (babci Broni)
- Karp wigilijny według dziadka Julka
- Pierogi z kapustą i kaszą gryczaną (babci Broni)
- Bigos wegański z soczewicą
- Ciemny sos grzybowy (babci Broni)
- Czerwona sałatka
- Kompot z suszu (babci Broni)
- Bułeczki gryczane z kapustą i grzybami
- Hummus słonecznikowy z dynią
- Pasztet z królika ze śliwkami
- Kutia z ryżem
- Drożdżowa strucla z makiem (babci Broni)
- Kruche ciasto z makiem i żurawiną
- Pierniczki karobowe
- Magdalenki i pierniczki jaglane
- Kruche ciasteczka piernikowe
- Szarlotka piernikowa
- Piernik buraczkowy
- Babeczki z żurawiną
Jeśli masz pytania, zostaw je w komentarzu pod tym wpisem.
Podziel się też, jak Ty organizujesz święta małego alergika 🙂
